تاریخچة فرش

طبق روایات شاهنامة فردوسی، آغاز فرش­بافی، رشتن و بافتن به زمان تهمورث یعنی زمان پیشدادیان باز می­گردد. در تاریخ طبری از فرش­هایی که با مو و پشم حیوانات در این دوره بافته شده سخن رفته است.

قدیمی­ترین نشانه از هنر قالیبافی به عصر مفرغ باز می­گردد این نشانه یک کارد قالیبافی است که از گورهای عهد مفرغ ترکمنستان و شمال ایران یافت شده است. در شهر سوخته (دشت سیستان ـ جنوب شرقی ایران) نیز فرش­های حصیری و پارچه و ابزارهای بافندگی به دست آمده که متعلق به 2800-2500 پیش از میلاد است. در دورة هخامنشیان، به نقل از گزنفون، شهر کهن ساردیس به قالی­های گره­باف خود فخر می­کرده که به نقش­های حاشیه و هیکل­های مردان و شیردال­های افسانه­ای آراسته بوده است.

کهن­ترین قالی­ها به ترتیب: قالی کشف شده در نقش برجستة کاخ نینوا، فرش پازیریک از پنجمین گور اقوام سکایی، تکه فرش قومس (دوران ساسانیان)، فرش آناتولی (13-14م).

از دورة اشکانیان تنها می­توان به فرش مقبرة لوـکان چین اشاره کرد که به عقیدة پژوهشگران پشم آن از قفقاز (که در ان زمان متعلق به ایران بود) است. از دورة ساسانیان نیز تکه فرش قومس و فرش تاریخی و جواهرنشان بهارستان که در تالار بار عام کاخ تیسفون گسترده بوده و پس از حملة اعراب به عنوان غنیمت تقسیم شده است.

در قرون اولیة هجری پس از نفوذ اسلام طرح فرش­ها، به سبب منع شبیه­سازی و زینت، تغییر کرد امّا در زمان خلفای عباسی که تجمل­گرایی و قصرهای پر زرق و برق رواج یافت بافت این­گونه فرش­ها نیز رونق گرفت. از دورة سلجوقی نیز تکه فرشی با نقوش هندسی در موزة اوقاف استانبول نگهداری می­شود.

سفرنامه ابن بطوطه از دورة ایلخانان به فرش­های عظیم و گرانبهای کاخ غازان­خان و فرش­های حرم امام رضا (ع) در مشهد اشاره کرده است. در دورة تیموریان از کارگاه­های بزرگ قالی­بافی سبزوار سخن رفته و استفاده از مینیاتور در نقشة فرش­ها توسط نگارگران چیره­دست.

صفویان

شاه اسماعیل: توسعة کارگاه­های قالی­بافی در تبریز.

شاه تهماسب: قالی ایران در زیبایی و ظرافت بافت به حد کمال می­رسد. قالی معروف و تاریخی اردبیل در این زمان بافته شده است.

شاه عباس: در اصفهان و چند شهر دیگر کارگاه قالیبافی دایر کرد و دستور داد که هر کانون، فرش را به شیوة خود ببافد تا اصالت هنری آن حفظ شود. در زمان صفویان برای اولین بار قالیبافی از ایل­ها و طایفه­های کوچنده و روستاها و آبادیهای کوچک به شهرها آمد. فرش­های نفیس این دوران به بیش از سه هزار تخته تخمین زده شده است.

در زمان افشاریان بخاطر جنگ­های پی­درپی تولید فرش­های زینتی کاهش یافت. از زمان کریم خان زند دو تخته فرش باقی مانده که یکی تاریخ­دار و به سفارش حاکم وقت کرمان و دیگری احتمالاً در شیراز بافته شده است.

در زمان قاجار اروپا و آمریکا تقاضا برای خرید فرش ایران را افزایش می­دهند. شرکت­های چند ملیتی فرش در ظاهر برای تشویق به صادرات و در واقع برای سودجویی کشورهای استعمارطلب تأسیس می­شود.

دو کتاب در زمینة فرش به رشتة تحریر در می­آید: کتاب تجارت قالی رنگین به رنگ­های جوهری و کتاب یادگار حسن از آثار دین.

در دوران پهلوی به کارگاهها نظم بخشیده شد و بهداشت مورد اهمیت قرار گرفت. دستگاه فرش ماشینی نیز وارد ایران شد. پس از انحلال مؤسسة قالی ایران شرکت سهامی فرش ایران تأسیس شد و مرکز صنایع دستی، انجمن دوستداران فرش ایران و موزة فرش دایر گردید. پس از پیروزی انقلاب اسلامی بر پایة مصوبة سال 1382 شورای عالی اداری «مرکز ملی فرش ایران» برای سامان­دهی و یکپارچگی وضعیت کمی و کیفی تولید و عرضة فرش دستباف بنیان نهاده شد. هدف این مرکز، معرفی جایگاه ارزشمند فرش دستباف ایران، حمایت از بافندگان و دست­اندرکاران فرش و توسعة صادرات این محصول با ارزش است.

محمدنیا

 سلاҐ  بـہ בـפּـستاטּ פּ عزیزاטּ بازבیـב ڪننـבـہ
 از سایت ᓅـرش مـᓗـمـבنیا  

 اـבر๛ : مراغـہ פֿـیاباטּ ڪاشانے میـבاטּ ᓆـطب شمارہ تما๛ اینجانب جهت פֿـریـב و ᓅـروش انواع ᓅـرش هاے سنتے
 تابلو ᓅـرش و ابریشҐ و ᓆــבیمے
 09143211039
 04137255817