مواد اولیه قالی

سه ماده اولیه به نامهای تار، پود و پرز در بافت قالی مشارکت دارند:

۱. تار عبارت از رشته‏‌های موازی عمودی است که از پنبه، پشم و یا ابریشم تشکیل شده است.

۲. پود عبارت از رشته‌‏های موازی افقی است که از بین رشته‏های تار می‏گذرد. جنس پود نیز ممکن است از پنبه، پشم و یا ابریشم باشد.

۳. پرز عبارت از گوشت قالی می‏باشد که سطح خارجی قالی را می‏پوشاند و به‌وجود آورنده طرح و رنگ‏های مختلف می‏باشد. پرز نیز ممکن است از پشم، کرک و یا ابریشم باشد.

تار و پود قالی‏ها در مراغه معمولاً از نخ پنبه ‏تابیده شده است که به آن "ریس" می‏گویند و پرز از نخ پشم (خامه) است. نخ ابریشم نیز در برخی از قالی‏ها و در بعضی از نقاط قالی به‌ویژه در سرترنج‌‏ها و لچکی‏ها به منظور زیبائی به‏کار می‏رود. این قالی‏ها به قالی‏های گل ابریشم موسوم می‏باشند. گاهی از مواد دیگری مانند مو به جای پنبه در تار و پود و از کرک به جای پشم در پرز قالی استفاده می‏شود. ولی از نظر مقاومت و اقتصادی بودن ترکیب نخ پنبه در تار و پود و پشم در پرز قالی از سایر مواد بهتر، بادوام‌تر و متداول‌تر است.

بهترین پشم، پشم بهاره می‏باشد که از روی بدن حیوان زنده چیده شود. این پشم‏‌ها دارای طول بیشتری می‏باشند. پشم‏‌های دباغی شده که با استفاده از مواد قلیائی از روی پوست جدا می‏شود، برای قالیبافی مناسب نیست. با توجه به اینکه گوسفندان بر روی خاک‌های خشک و مرطوب و بر روی گیاهان می‏خوابند پشم آنها فوق‌‌العاده کثیف و چرب می‏باشد. از این رو برای اینکه پشم‏‌ها کاملاً تمیز شوند اولاً باید اجزای اضافی آنها حذف گردد، ثانیاً چربی آنها گرفته شود و ثالثاً برای اینکه به طور یکنواخت رنگ پذیر باشند، سه بار مورد شستشو قرار گیرند. یک بار قبل از پشم چینی و بار دیگر پس از پشم چینی و بعد از ریسندگی و با رسوم پس از رنگرزی که رنگ‏‌های جذب نشده شسته شوند.

برای شستشوی پشم و نخ باید از شوینده‌‌های خاصی استفاده گردد که خاصیت قلیائی نداشته باشند. نوع پشم به کار رفته برای پرز باید از یک ضخامت متوسط انتخاب شود. از پشم فرفری و مجعد نباید استفاده گردد (پشم‏‌های مجعد حالت فنری ندارند و بر روی هم می‏خوابند).